بورس و بازارهای مالی، مقالات
آشنایی سریع با افزایش سرمایه و حق تقدم ها
تیر
دسترسی سریع
مقدمه
اگر شما هم معامله گری در بازار بورس انجام می‌دهید شاید زیاد برایتان مفهوم حق تقدم آشنا نباشد. قبل از اینکه وارد بحث حق تقدم شویم بهتر است بدانید فرآیند حق تقدم در نتیجه‌ای تصمیمی به نام افزایش سرمایه شرکت اتفاق می‌افتد. که البته خود همین افزایش سرمایه روش‌های مختلفی دارد که یک مورد آن‌ها معمولا منجر به توزیع گواهی یا همان سهام حق تقدم در بین سهامداران می‌گردد. در حقیقت شرکت‌های بورسی در پروسه‌ای از سال برای تأمین منابع یا تجهیزات و یا کسر‌ی‌های خود در جهت تعمیم و توسعه‌ی طرح‌های پیش رو خود و افزایش توان و قدرت شرکت اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. این فرایند معمولا با دعوت از تمامی سهامداران به مجمع عمومی فوق‌العاده انجام میشود و در صورتیکه در این جلسه اکثریت سهامداران با افزایش سرمایه شرکت موافق باشند این مورد تصویب و جهت تایید نهاییی و طی شدن فرایندها مدارم به سازمان بورس ارائه می‌گردد. جالب است بدانید که این فرآیندی که در آن شرکتها تصمیم به افزایش سرمایه می‌گیرند به چهار روش انجام میشود.
روش اول: افزایش سرمایه از محل سود انباشته شده (سهام تشویقی)
شرکتها در مجمع عادی سالیانه بخشی از سود خالص خود را تحت عنوان سود نقدی بین سهامداران تقسیم می‌کنند و بخشی را برای دیگر هزینه‌ها، انتقال به اندوخته قانونی شرکت و یا برای توسعه شرکت نزد خود نگه می‌دارند. آن قسمتی از سود خالص که بین سهامداران تقسیم نمی‌شود، به‌حسابی منتقل میشود که به آن حساب انباشته می‌گویند. بعد از مدتی شرکت برای تأمین مالی طرح‌های توسعه‌ای خود، از این محل اقدام به افزایش سرمایه می‌کند و سرمایه ثبتی خود را افزایش می‌دهد. به نسبت درصد این افزایش سرمایه، تعداد سهام کل شرکت و سهامداران افزایش می‌یابد و قیمت سهام شرکت به همان میزان کاهش پیدا می‌کند تا شرکت ارزش بازار و پایداری خود را حفظ کند. سهامداران و سرمایه‌گذاران بابت دریافت این سهام مبلغی پرداخت نمی‌کنند؛ به همین دلیل به این نوع سهام دریافت شده سهام تشویقی یا سهام جایزه می‌گویند.
روش دوم: افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی های شرکت
در مواقعی که تورم‌های ناگهانی افزایشی داریم چون در این شرایط قیمت همه چیز از جمله زمین، ملک، ماشین و غیره افزایش می‌یابد در نتیجه دارایی‌های قبلی و ثابت شرکت‌های بورسی نیز ارزش بیشتری در اثر تورم پیدا می‌کنند که در چنین مواقعی شرکتها اصطلاحا به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌های خود اقدام می‌کنند که بتوانند ارزش دارایی‌های خود را به روز کرده و در نتیجه قدرت شرکت و اعتبار آن افزایش پیدا کرده (ممکن است منجر به رتبه بورسی بهتر نزد سازمان بورس اوراق بهادار تهران گردد) و به تبع قیمت خدمات و ارزش سهام شرکت نیز افزایش می‌یابد. همچنین دولت گاها برای تشویق شرکتها به افزایش از این بخش برای شرکتها مزیت معافیت مالیاتی می‌گذارد.
روش سوم: افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران شرکت (حق تقدم سهام)
در این روش از سهامداران خواسته میشه که مبلغ جدیدی را به حساب شرکت واریز کنند، و چونکه به سهامداران فعلی حق استفاده از این نوع افزایش سرمایه داده میشود اصطلاحا به آن حق تقدم می‌گویند. در این حالت شرکت با پخش اوراق حق تقدم به سهامداران بعنوان محلی برای افزایش سرمایه خود استفاده می‌کند. معمولا وقتی شرکتها به این روش روی می‌آوردند که سود انباشته شده نداشته باشند و یا اینکه نخواهند فعلا از این قسمت از دارایی خود استفاده کنند و یا کمبود منابع داشته و برای هزینه های پرداختی خود نیاز به تأمین مالی دارند.
روش چهارم: افزایش سرمایه از محل صرف سهام (سلب حق تقدم)
در این روش از افزایش سرمایه که نسبت به 3 مورد قبلی کاربرد کمتری دارد، سهامداران می‌توانند حق استفاده از حق تقدم را از خود سلب کنند و سهم جدید خود را به دیگر سهامداران یا معامله‌گران واگذار کنند که به آن افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم گفته میشود. در حقیقت صرف سهام درآمدی است که شرکت به خاطر اضافه ارزش فروش سهام عادی خود(سهام اسمی) به دست آوره است و یکی از راه های تأمین مالی برای افزایش سرمایه شرکت است. حالا در این حالت دیگه اختیار دست شرکته که این سودی که به دست آورده به اندوخته قانونی شرکت منتقلش بکنه یا اینکه سود نقدی یا سهام جایزه بده به سهامدارای شرکت.نکته‌ای که باید دقت بکنید در این نوع افزایش سرمایه شرکت‌‌هایی می‌توانند موفق بشوند که مورد توجه بازار و سهامدار باشن.و هر شرکتی نمیتواند از این طریق موفق عمل بکند.
بحث حق تقدم
صاحبان سهام عادی علاوه بر دریافت سود سهام خود در بورس اوراق بهادار و حق رأی دادن بعنوان سهامدار عادی شرکتی که سهم آن را خریداری نموده‌اند، حق دیگری نیز دارا می‌باشند که آن را حق‌تقدم خرید سهام می‌نامند. معمولاً در اساسنامه‌ي شرکتها بر اساس حقوق مدنی یا فقه اسلامی قید می شود که در صورت انتشار سهام جدید برای فروش که معمولا بعد از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی صورت می‌گیرد، سهامداران فعلی در خرید آن اولویت دارند. این حق، همه‌ی دارندگان سهام شرکت را که قبل از برگزار شدن این مجمع سهامدار شرکت بوده‌اند، مجاز می‌نماید تا نسبت به مالکیت در سهام و پذیره‌نویسی آن اقدام نمایند.سهام حق تقدم قبل از عرضه برای عموم ابتدا برای سهامداران شرکت که صاحب سهام بوده‌اند عرضه میشود و این سهامداران در اولویت می‌باشند.
باید بدانید که حق‌تقدم‌های ناشی از افزایش سرمایه شرکتها مانند دیگر سهام‌ها قابل معامله در بورس می‌باشند. ولی نکته مهم اینجاست که مدت زمان مشخصی از تاریخ توزیع این سهام‌ها از طرف شرکت که معمولا بین 40 تا 60 روز می‌باشد، مشخص می‌گردد که سهامداران در این زمان حق معامله سهام تشویقی حق تقدم خود را در بورس دارند. همچنین افرادی که در روز برگزاری مجمع سهامدار نبوده‌اند می‌توانند این سهام‌های حق تقدم را بخرند. افرادی که به تازگی این حق تقدم ها را میخرند، باید بدانند معادل مبلغ اسمی سهم را به حساب شرکت مربوطه واریز کنند تا تبدیل به سهم عادی شود. این سهامداران می‌توانند فرم حق تقدم خرید را که معمولا از سایت کدال در دسترس عموم قرار می‌گیرد را پر کرده و برای شرکت بفرستند و هزینه آن را به حساب شرکت واریز کنند. و یا اینکه می‌توانند مانند دیگر معامله گران سهام‌های حق تقدم را در بازار بورس در ساعات باز معملاتی خرید و فروش کرده و از نوسانات قیمتی آن کسب سود کنند و نکته‌ی دیگر که این سهام‌های حق تقدم را جذاب می‌کند دامنه نوسان 10 درصدی این سهام ها می‌باشد.
معمولا شماره حساب مشخص شده را شرکتها در اطلاعیه منتشره در سایت کدال قرار می د‌هند یا اینکه میتوانید با شماره تلفن بخش امور سهام شرکت مربوطه تماس گرفته و اطلاعات تماس و نحوه ارسال آن را بپرسید. معمولا قیمت گواهی‌های حق تقدم ما به التفاوت قیمت اسمی سهام ( که در بورس ایران معادل 100 تومان است) و قیمت روز سهم در بازار می‌باشد. بعنوان مثال اگر قیمت سهام بازار شرکت تامین سرمایه لوتوس ایرانیان در بورس 450 تومان باشد، قیمت گواهی حق تقدم خرید سهام این شرکت برا سهامداران حدود 350 تومان خواهد بود. (100-450). که این امتیازی برای سهامداران این شرکت می‌باشد.
حال اگر سهامداران در تاریخ مقرر شده اقدام به پذیره نویسی و پر کردن فرم گواهی حق تقدم نکنند و یا از فروش گواهی خود در مدت مشخص شده خودداری نمایند و یا اصلا فراموش کنند که بفروشند، شرکت پس از اتمام مدت زمان مشخص شده که گفتیم در سایت کدال تعیین شده است، این گواهی‌ها را در بازار بورس اوراق بهادار بفروش می‌رساند (معمولا طی اطلاعیه فروش حراجی که کمی پایین‌تر از قیمت روز بازار است) و مبلغ حاصل شده از درآمد فروش رو پس از کم کردن ارزش اسمی سهام و هزینه‌های مرتبط، به حساب سهامداران واریز می‌کند. همچنین خوبه که بدانید معمولا هر چه تعداد سهام، سهامدار قبل از مجمع شرکت بیشتر باشد به طبع میزان گواهی حق تقدم تشویقی تخصیص یافته به آن سهامدار نیز بیشتر می‌باشد.
آشنایی با فرآیند نحوه افزایش سرمایه و تولید گواهی حق تقدم
فرض کنید شرکت مثلا مخابرات قصد دارد با انتشار سهام جدید در بورس، سرمایـه خود را 30 درصـد افزایش داده و از 100 میلیارد تومان، به 130 میلیارد تومان برساند.
باتوجه به اینکه قیمت اسمی هریک از سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بازار بورس اوراق بهادار، 100 تومان است، این شرکت برای اینکه سرمایه خود را 30 میلیارد تومـان افزایش دهد، باید 300 میلیون سهم 100 تومانـی منتشر کند:
30.000.000.000 = 100 × 300.000.000
طبیعتا در این حالت، سهامداران فعلی این شرکت برای خرید سهام جدید شرکت مخابرات حق تقدم دارند و می‌توانند به میزان 30 درصد تعداد سهام موجود خود (تعداد سهامی که در پرتفوی خود قبل از مجمع خریداری کرده‌اند) سهام جدید با قیمت 100 تومان بخرند، بنابراین، اگر فردی مالک 1000 سهم شرکت مخابرات باشد، این فرد می‌تواند یعنی 300 سهم جدید با قیمت اسمی 100 تومان (یعنی معادل 30 درصد از تعداد سهامی که داشته) خریـداری کند.
چگونه از حق تقدم سهام سود بدست آوریم؟
گواهی‌های سهام حق تقدم به خاطر ویژگی خود (دامنه نوسان دوبرابری نسبت به دیگر سهام‌ها) دارای ریسک زیادی است همانند یک تیغ دو لبه. که البته یک سر این قضیه ریسک مثبت و سودگیری خاص خود را می‌تواند داشته باشد که شما بر اساس تجارب قبلی خود در بازار بورس و تکنیک‌ها و فنون معاملاتی میتوانید با خرید و فروش در زمان مشخص کسب سود و در آمدبسیار بالایی بکنید. یعنی اگر بازار را بشناسید و گول نخورید میتوانید از اوراق حق تقدم حتی بیشتر از خود سهامی که حق تقدم به آن تعلق یافته است، سود کنید.
امیدواریم با خواندن این مقاله اطلاعات به روزتر و کاربردی تری نسب به گواهی‌های حق تقدم پیدا کرده باشین.
منبع: سایت اول بورس
